General Knowledge : मच्छर आपले रक्त पितात हे सर्वांनाच ठाऊक आहे. मात्र मच्छर रक्त का पितात असा प्रश्न अनेकदा मानत डोकावून जातो. जाणून घ्या मच्छर रक्त पिण्यामागचे हे नेमके कारण.
त्यामुळे डास रक्त पिऊ लागले
कोरड्या भागात राहत असल्याने डास (Mosquitoes) माणसांचे आणि इतर प्राण्यांचे रक्त पिऊ लागले. डासांना प्रजननासाठी पाण्याची आवश्यकता असते. अशा परिस्थितीत कोरड्या हंगामात जेव्हा डासांना त्यांच्या प्रजननासाठी पाणी मिळत नाही, तेव्हा ते मानव किंवा प्राण्यांचे रक्त शोषण्यास सुरुवात करतात.
असा अभ्यास डासांवर करण्यात आला
न्यू जर्सी येथील प्रिन्स्टन विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी आफ्रिकेतील एडिस इजिप्ती डासांवर अभ्यास केला. हेच डास आहेत जे झिका विषाणू, डेंग्यू आणि पिवळा ताप पसरवतात. न्यू सायंटिस्टमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या अहवालानुसार एडिस इजिप्ती डासांच्या अनेक प्रजाती आफ्रिकेतील डासांमध्ये राहतात. या सर्व प्रजातींचे डास रक्त पीत नाहीत, तर इतर अनेक गोष्टी खाऊन पिऊन जगतात.
प्रिन्स्टन युनिव्हर्सिटीचे संशोधक नोहा रोज म्हणतात की त्यांनी आफ्रिकेच्या सब-सहारा प्रदेशातील 27 ठिकाणांहून एडिस इजिप्ती डासाची अंडी घेतली आणि या अंड्यांमधून डास बाहेर येऊ दिले.
यानंतर, इतर प्राण्यांसह मानवाला प्रयोगशाळेत बंद बॉक्समध्ये सोडण्यात आले. त्यांच्या रक्त पिण्याच्या पद्धती समजून घेण्यासाठी हे केले गेले. याचा परिणाम असा झाला की एडिस इजिप्ती डासांच्या विविध प्रजातींच्या खाण्याच्या सवयी पूर्णपणे भिन्न होत्या.
सर्व डास रक्त पीत नाहीत
नोहाच्या मते, सर्व डास रक्त (Blood) पितात हे चुकीचे सिद्ध झाले आहे. वास्तविक, ज्या भागात जास्त दुष्काळ किंवा उष्णता असते, तेथे पाणी कमी असते. त्यामुळेच अशा ठिकाणी डासांना प्रजननासाठी ओलावा लागतो. ही कमतरता भरून काढण्यासाठी ते मानव आणि इतर सजीवांचे रक्त पिण्यास सुरुवात करतात.
हा बदल हजारो वर्षांत आला
सुरुवातीला डास रक्त पीत नव्हते. हा बदल हजारो वर्षांत डासांमध्ये झाला आहे. एडिस इजिप्ती डासांचे वैशिष्ट्य म्हणजे वाढत्या शहरांमुळे ते पाण्याच्या टंचाईशी झगडू लागले. त्यानंतर, शेवटी, त्याने मानव आणि प्राण्यांचे रक्त पिण्यास सुरुवात केली. परंतु, जेथे मानव पाणी साठवतात, तेथे अॅनोफिलीस डासांना (मलेरियाचा डास) कोणतीही अडचण येत नाही. कुलर, बेड, भांडी अशा ठिकाणी ते आरामात प्रजनन करतात. पाण्याची कमतरता जाणवताच ते रक्त पिण्यासाठी मानव आणि इतर प्राण्यांवर हल्ला करतात.
